درمان آندومتریوز 

آندومتریوز

آندومتریوز بیماری است که 10درصد زنان در سنین باروری را درگیر می کند.

زمانی که بافت پوشش دهنده حفره رحم که اندومتر نامیده می شود، شروع به رشد در خارج از رحم می کند.

بیماری اندومتریوز با علائم درد های شدید لگنی، ناباروری و قاعدگی های دردناک را ایجاد می شود.

زمانی که این بافت اندومتر به خارج از رحم و لگن نفوذ کند موجب ایجاد التهاب و چسبندگی شده و می تواند اعضای داخل لگن را درگیر اندومتریوز کند.

ابتلا به آندومتریوز مشکلاتی را برای زنان مبتلا ایجاد می کند، از این رو باید در زمان مشاهده علائم مربوط به آن به پزشک مراجعه کرد تا با بررسی بیشتر در مورد ابتلا به این بیماری، در جهت درمان آن اقدامات لازم را انجام دهد.

حدود 30 تا 50 درصد زنانی که مبتلا به اندومتریوز هستند، دچار ناباروری می شوند و 25 تا 50 درصد زنانی که ناباروری دارند, به آندومتریوز مبتلا بوده و باید حتما درمان شوند.

عواملی چون سوابق خانوادگی، نامتعادل بودن هورمون استروژن، ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن، نامنظم بودن قاعدگی، عدم تحرک و ورزش، استفاده از سیگار و چربی زیاد باعث افزایش ریسک ابتلا به این بیماری می‌ شوند و اغلب باعث درگیری اجزای داخل لگن می‌گردند.

درمان آندومتریوز

برای درمان آندومتریوز راه های درمانی متفاوتی وجود دارد که با توجه به علائم شخص، محل درگیری، ضرورت یا عدم ضرورت حفظ نمودن بارداری بهترین روش درمان برای شما توسط دکتر عاطفه گرگین انتخاب می‌ شود.

از راه های درمان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

دارو درمانی

اولین قدم برای بیماران مبتلا به اندومتریوز استفاده از دارو است.

بیمارانی که به اندومتریوز و ناباروری مبتلا شده اند با تجویز دارو، باید اقدامات درمان ناباروری نیز برای آنها انجام گیرد.

در درمان اندومتریوز، استفاده از داروها می‌تواند به کاهش علائم و کنترل پیشرفت بیماری کمک کند.

با این حال، باید توجه داشت که هیچ دارویی به تنهایی نمی‌تواند اندومتریوز را به طور کامل درمان کند و هدف از درمان دارویی، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

نوع داروی تجویز شده به شدت علائم، سن، تمایل به بچه‌دار شدن و سایر عوامل بستگی دارد.

در زیر بهترین داروها برای درمان اندومتریوز آورده شده است:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک
• قرص‌های ضد بارداری
• آنالوگ‌های پروژستین
• آنالوگ‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین

در درمان اندومتریوز، استفاده از قرص‌ها می‌تواند مفید باشد که عمدتاً داروهای هورمونی هستند و رشد بافت نامنظم را کاهش داده و علائم اندومتریوز را کنترل می‌کنند.

اولین دسته دارویی که در درمان اندومتریوز تجویز می گردد، دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی چون ایبوپروفن و ناپروکسن, مفنامیک اسید، ایندومتاسین و دیکلوفناک برای تسکین درد و التهاب استفاده می شود.

دسته دیگر درمان دارویی اندومتریوز، دارو های هورمونی شامل قرص های ضد بارداری خوراکی و ترکیبات پروژستینی یا آی یو دی هورومونی میرنا است که با توجه به شرایط فرد، سن، بیماری زمینه ای و سایر محدودیت های احتمالی انتخاب می شود.

هورمون ها در کم کردن و از بین بردن درد های ناشی از آندومتریوز و کنترل پیشرفت بیماری یا جلوگیری از عود بیماری موثر است.

با مصرف دارو های هورمونی رشد بافت آندومتر کمتر شده و بافت های جدید در آن ناحیه ایجاد نمی گردد.

دیگر دارو های تجویزی جهت درمان این بیماری آگونیست های گنادوهروپین ها است که باعث کاهش یافتن میزان تحریک تولید هورمون های تخمدانی شده و مقدار استروژن را کم می کنند و مانع از قاعدگی در شخص می گردند.

با استفاده از این دارو ها بافت اندومتر کوچک می شود و چون یائسگی موقت را به همراه دارد، موجب بروز یکسری عارضه در شخص مصرف کننده می گردد.

با استفاده از دوز کم استروژن و پروژسترون و مصرف کلسیم و ویتامین د، عارضه های احتمالی چون گرگرفتگی و ایجاد اسپاسم های عضلانی و اثر بر دانسیته استخوان کمتر می شود.

مصرف این دارو ها در بیمارانیکه که سابقه ابتلا به سرطان سینه در خود یا بستگان درجه یک دارد، چاقی، آمبولی و ترومبوز بیماری قلبی عروقی، یا بیماری افسردگی شدید دارند، محدودیت دارد و نباید از این داروها استفاده نمایند.

این نکته را باید بگوییم که دارویی جهت درمان قطعی آندومتریوز وجود ندارد و فقط با مصرف دارو می ‌توان علائم ناشی از آن را بهبود بخشید.

آمپول زولادکس برای آندومتریوز

آمپول زولادکس یک داروی ضد هورمونی برای درمان آندومتریوز است که به صورت زیر جلدی تزریق می‌شود.

این دارو با تثبیت فعالیت تخمدان‌ها و کاهش سطح هورمون‌های تخمدان باعث کاهش رشد بافت اندومتریوز می‌شود.

آمپول زولادکس که برای درمان کوتاه مدت استفاده می‌شود، علائم آندومتریوز مانند درد، خونریزی و التهاب را تسکین می‌دهد و فعالیت تخمدان‌ها را به طور موقت متوقف می‌کند.

آمپول دیفرلین و آندومتریوز

یکی دیگر از داروهای تجویزی برای درمان آندومتریوز، آمپول دیفرلین است که به صورت عضلانی تزریق می‌شود.

دیفرین مشابه آمپول زولادکس عمل می‌کند و با تثبیت فعالیت تخمدان‌ها و کاهش سطح هورمون‌های تخمدان مانند استروژن، رشد بافت اندومتریوز را کاهش می‌دهد.

آمپول واریوپپتیل برای آندومتریوز

آمپول واریوپپتیل نام تجاری تریپتورلین است و در بانوان جهت درمان بیماری آندومتریوز کاربرد دارد.

تریپتورلین یک آنالوگ هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) است که برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها که نیاز به کنترل هورمونی دارند، استفاده می‌شود.

این دارو در درجه اول سطح هورمون‌های جنسی مانند استروژن و تستوسترون را کاهش می‌دهد.

آندومتریوز، که در آن بافتی مشابه پوشش رحم در خارج از رحم رشد می‌کند، می‌تواند دردناک باشد و تریپتورلین می‌تواند با کاهش استروژن به کاهش علائم کمک کند.

جراحی محافظه‌کارانه

جراحی محافظه‌کارانه برای زنانی است که می‌خواهند باردار شوند یا درد شدیدی را تجربه می‌کنند و هورمون‌درمانی مؤثر نیست.

هدف جراحی محافظه‌کارانه، برداشتن یا از بین بردن رشد آندومتر بدون آسیب رساندن به اندام‌های تولید مثل است.

انجام هیسترکتومی و افورکتومی

در جراحی هیسترکتومی پزشک جراح رحم و تخمدان شخص بیمار را خارج نموده به صورتی که آن شخص دیگر قادر به باروری نیست.

این روش زمانی استفاده می شود که آندومتریوز بسیار شدید است و بیمار قصد بارداری نداشته باشد.

به عنوان درمان قطعی، خارج کردن رحم و تخمدان ها بهترین راه درمان است اما یائسگی زودرس را هم برای بیمار به همراه دارد.

این را هم باید بیان کنیم که استفاده از هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست زیرا هورمون استروژن می تواند موجب تحریک شدن دوباره آندومتریوز باقی مانده شود.

انجام لاپاراسکوپی

چنانچه استفاده از هورمون درمانی روشی موثر واقع نشود و رشد آندومتریوز در دیگر ارگان ها ادامه داشته باشد و دردی شدید را ایجاد نماید، در کیست های بزرگ، درگیری کلیه و هیدرونفروز و در مواردی که بیمار ناباروری دارد، درمان به روش جراحی لاپاراسکوپی توسط لاپاراسکوپیست اندومتوز انجام می شود.

با استفاده از این جراحی ضایعات آندومتریوز برداشته می شود و آناتومی لگن اصلاح می شود.

لاپاراسکوپی، یک جراحی کم‌تهاجمی، برای مشاهده و تشخیص آندومتریوز استفاده می‌شود. همچنین برای برداشتن بافت آندومتر استفاده می‌شود.

جراحی لاپاراسکوپی از طریق ایجاد ۴ برش کوچک انجام می شود که از راه یکی از برش ها دوربین لاپاراسکوپ را وارد می کنند تا در مانیتور، لگن مشاهده گردد و از راه دیگر برش ها، ابزار های لازم جراحی وارد بدن می شود و جراحی زیر درد دوربین لاپاراسکوپی انجام می گیرد.

جراح برش‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌کند تا رشد را متوقف کند یا آن را بسوزاند یا تبخیر کند.

با به کار گیری این روش شانس باروری شخص بیمار بیشتر شده و مقدار درد پس از عمل، مدت اقامت در بیمارستان و چسبندگی هاکمتر می شود.

در صورتیکه جراحی توسط جراح اندومتریوز و کامل انجام شود. 5 درصد احتمال بازگشت آندومتریوز وجود دارد.

به همین دلیل است که پزشک شما پس از جراحی، هورمون‌درمانی را توصیه می‌کند.

درمان خانگی آندومتریوز

درمان خانگی آندومتریوز می‌تواند به عنوان یک راه حل موقت و تسکین دهنده مفید باشد، اما درمان کامل و قطعی این بیماری نیاز به مراجعه به پزشک و درمان حرفه‌ای دارد.

اصلاح سبک زندگی در کنترل و مدیریت آندومتریوز موثر می باشد.

در هر صورت، درمان خانگی به کنترل علائم و کاهش ناراحتی کمک می‌کند:

• کمپرس گرم روی قسمت پایین شکم
• ماساژ ملایم از پایین به بالا روی شکم
• استراحت کافی و کاهش فعالیت‌های شدید و استرس‌زا
• نوشیدن چای‌های گیاهی و دارویی مانند زنجبیل، رازیانه و نعناع
• ورزش و فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا یا تمرینات مقاومتی
• داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی میوه‌ها، سبزیجات، محصولات غنی از فیبر و آب
• خواب کافی و با کیفیت
• مصرف مکمل‌های غذایی
• کاهش استرس

برای درمان آندومتریوز می توان در منزل نکات تغذیه ای زیر را رعایت نمود:

• استفاده زیاد از کلم بروکلی، کرفس، سویا، پسته، بادام زمینی، جعفری و نخود
• کم کردن مقدار مصرف غذا های دارای چربی های اشباع شده
• استفاده از کرم هایی که از سویا یا گیاه یام وحشی ساخته شده اند و می توان آنها  را بر روی قسمت بالایی قفسه سینه، داخل ران ها، داخل بازو ها و  قسمت مچ دست مالید.
• استفاده زیاد از تخم مرغ و ماهی و روغن ماهی
• استفاده زیاد از توت ها، آجیل ها و همچنین انگور ها
• عدم مصرف زیاد قند و شکر

درمان آندومتریوز در طب سنتی

این روز ها بانوان زیادی به دنبال راهکار های درمانی طبیعی بوده تا با استفاده از آنها موجب بهبودی آندومتریوز در خود شوند. برخی گیاهان دارویی هستند که برای درمان آندومتریوز موثر می باشند.

ترکیبات گیاهی چون ایزوفلاون باعث مسدود شدن آنزیم آروماتاز شده و علائم ناشی از آندومتریوز را به حداقل می رساند.

این آنزیم باعث تبدیل شدن هورمون مردانه (آندروژن) به استروژن شده و میزان استروژن را در بدن تنظیم می نماید، اینگونه رشد آندومتریوز کند تر شده و میزان درد کاهش می یابد.

از گیاهان دارویی موثر در درمان آندومتریوز می توان به موارد زیر اشاره نمود:

کورکومین‌ ماده ای موثر در داخل زردچوبه است که باعث تنظیم شدن هورمون های بدن می گردد.

این هورمون تولید استرادیول که هورمون استروژن است را کم کرده و‌ بر رشد سلول های آندومتر اثر می گذارد، وجود کورکومین‌ باعث کاهش التهابات و درد بیمار می شود.

گیاه پنج انگشت یا vitex گیاه دارویی دیگری جهت درمان آندومتریوز است که باعث تغییر در رفتار گیرنده های استروژن می گردد.

این گیاه این روز ها جهت رفع علائم ناشی از بی نظمی قاعدگی، وجود درد در سینه ها و PMS به کار گرفته می شود و در بهبود ناباروری نیز موثر می باشد.

زنجبیل نیز گیاهی است که درد های ناشی از آندومتریوز را بهبود می بخشد‌.

‌چای سبز موجب ایجاد انسداد در آنزیم آروماتاز شده و از رگزایی‌ جلوگیری می کند.

از ماده های مغذی موجود در چای سبز می توان به اپی‌گالوستاچین ۳ گالت اشاره کرد که باعث کاهش رشد آندومتریوز می شود.

جدیدترین درمان آندومتریوز

در حال حاضر، روش‌های مختلفی برای درمان آندومتریوز وجود دارد:

• هورمون درمانی، مانند داروهای ضد استروژن جدید و بهبود یافته
• جراحی رباتیک با استفاده از ربات‌ها و ابزارهای کوچک
• نورومدولاسیون با استفاده از تکنیک‌های تحریک الکتریکی برای تنظیم عملکرد اعصاب مرتبط با آندومتر
• درمان سوپراآنژی با استفاده از فناوری تصویربرداری سوپراآنژی

راه‌های درمان ناباروری ناشی از اندومتریوز

همانطور که گفته شد، یکی از مشکلات رایج در بیماران مبتلا به اندومتریوز، بروز اختلالات باروری و ناباروری است.

گاهی اوقات به دلیل شدت بیماری یا اجرای درمان‌های تهاجمی و سنگین، ممکن است ناباروری شدیدی رخ دهد که نیاز به روش‌های تخصصی برای فرزندآوری دارد.

لاپاراسکوپی اندومتریوز در بیماران نابارور

از آنجایی که بیماران اندومتریووز 30-50 درصد ناباروری دارند، ضایعات اندومتریوز را می‌توان طی لاپاراسکوپی رحم بدون ایجاد آسیب خاصی به رحم برداشت و آناتومی لگن را اصلاح کرد.

در صورتیکه بیماری خفیف باشد احتمال بارداری خود به خودی پس از درمان با این روش افزایش می‌یابد.

این تکنیک به عنوان یک راهکار جدید و موثر، علاوه بر برداشتن بافت های اندومتریوز، بافت‌های سالم را حفظ می‌کند و بنابراین، احتمال بارداری در فرد باقی می‌ماند.

درمان ناباروری با IVF

اگر اندومتریوز پیشرفته و ناباروی همزمان باشد، قبل از انجام لاپاراسکوپی حفظ باروری از طریق فریز تخمک با جنین انجام و سپس لاپاراسکوپی انجام می شود.

در اندومتریوز شدید و نازایی برای بارداری می‌توان به سراغ تکنیک لقاح آزمایشگاهی یا IVF رفت.

در روش IVF، پس از دریافت تخمک و اسپرم از زن و مرد، لقاح در آزمایشگاه صورت می‌گیرد و در زمان مناسب تعدادی جنین به رحم زن منتقل می‌شود.

این روش درمانی معمولاً هزینه بیشتری دارد، اما احتمال موفقیت آن نیز چشمگیر است.